De wegen van de liefde zijn ondoorgrondelijk. Gelet op het feit dat de gekozen vorm van
samenwonen verstrekkende gevolgen kan hebben, niet in het minst op vlak van fiscaliteit, loont het de moeite om op voorhand de implicaties van de gekozen vorm in ogenschouw te nemen. Wij zijn van mening dat Valentijn hét uitgelezen moment is om de verschillende vormen van samenwonen, fiscaal tegen het licht te houden. Het is namelijk steeds aangewezen om bij deze beslissing ook de nodige ratio aan de dag te leggen.
Huwelijk, wettelijk of feitelijk samenwonen
Feitelijk samenwonen
Zoals u weet zijn aan het feitelijk samenwonen geen formaliteiten verbonden. Louter het bij elkaar
intrekken is op zich genoeg om onder dit statuut te vallen. Indien u feitelijk samenwoont, blijven u
en uw partner voor de wet twee aparte personen die geen verplichtingen tegenover elkaar hebben.
Dit impliceert echter niet dat er geen onderlinge, financiële afspraken kunnen worden gemaakt.
Feitelijk samenwonenden kunnen namelijk ook een samenlevingscontract afsluiten waarin ze zelf
de financiële details van hun relatie laten vastleggen.
Wettelijk samenwonen
Opdat partners wettelijk samenwonend kunnen zijn, dienen zij een schriftelijke verklaring te
ondertekenen bij een ambtenaar van de burgerlijke stand. Zo’n contract biedt een minimum aan
wettelijke bescherming. Zo moet iedere partner bijdragen aan de gemeenschappelijke kosten van
het gezin. Verdere afspraken kunnen worden gemaakt middels het opstellen van een
samenlevingscontract bij de notaris.
Huwelijk
Het spreekt voor zich dat u enkel het gehuwdenstatuut kunt bekomen middels een plechtigheid bij
een ambtenaar van de burgerlijke stand. Bij een huwelijk volgens het wettelijk stelsel kunnen we
drie vermogens onderscheiden: uw persoonlijk vermogen, dat van uw partner en een
gemeenschappelijk vermogen. Dit stelsel is het meest gehanteerd in België.
Merk op dat we hier niet dieper ingaan op de verschillende huwelijksstelsels die bestaan. Voor wat
betreft de implicaties gaan we er vanuit dat er voor het wettelijk stelsel wordt geopteerd.
Wat met het inkomen en de gezinswoning?
Feitelijk samenwonen: in principe blijven de inkomsten en de gezinswoning gescheiden.
Het is echter steeds mogelijk om hieromtrent afspraken te maken;
• Wettelijk samenwonen: de inkomsten zijn nog steeds afzonderlijk, doch dienen deze in
eerste instantie voor de gezinslasten te worden aangewend. De beslissingen over de
gezinswoning worden gezamenlijk genomen, ook indien de woning integraal aan één van
beide partners toebehoort;
• Huwelijk: tenzij een huwelijkscontract anders bepaalt, gaan de inkomsten onder het
wettelijk stelsel naar het gemeenschappelijk vermogen. Ook hier wordt steevast
gezamenlijk beslist over de gezinswoning, ongeacht de verdeling qua eigendom.
Gevolgen voor de aangifte personenbelasting
Feitelijk samenwonen: beide partners dienen, net zoals voordien, afzonderlijk de aangifte
in te dienen;
• Wettelijk samenwonen: gezamenlijke aangifte voor beide partners. Hierbij zal er de regel
van het ‘huwelijksquotiënt’ van toepassing zijn. Dit behelst een fiscaal voordeel voor de
situatie waarin één van beide partners een laag beroepsinkomen heeft;
• Huwelijk: gezamenlijke aangifte voor beide partners. Opnieuw toepassing van het hiervoor
aangehaalde huwelijksquotiënt.
Gevolgen bij overlijden (we maken abstractie van een eventueel testament)
Feitelijk samenwonen: de overlevende partner maakt, behoudens andersluidende
bepalingen in een testament, geen aanspraak op een deel van de erfenis;
• Wettelijk samenwonen: de overlevende partner erft het vruchtgebruik op de gezinswoning
en de meubels. Voor wettelijk samenwonende partners geldt een vrijstelling van
successierechten op de gezinswoning;
• Huwelijk: de overlevende echtgenoot maakt steeds aanspraak op de erfenis. De mate
waarin dit het geval is hangt uiteraard af van het gekozen huwelijksstelsel. Ook hier geldt
de vrijstelling van de gezinswoning voor wat de successierechten betreft.
Naast de hiervoor kort aangehaalde implicaties zijn er nog tal van andere gebieden waarop de
stelsels verschillen vertonen. Er bestaat geenszins een ‘passe-partout’ betreffende de gekozen vorm van samenwonen. Iedere situatie dient afzonderlijk te worden bekeken. Wat in geval van scheiding bijvoorbeeld? Indien u hierover verdere vragen heeft, kunt u steeds contact opnemen via
ruben.o@flamee.be.
Wij helpen u hierbij graag verder.
Het Flamée & Partners Academy Team
